Սև արագիլ

Սև արագիլն Արագիլների ընտանիքին պատկանող թռչուն է։

Կարգավիճակը: Քիչ քանակությամբ նեղ տարածված տեսակ է: Ընդգրկված է եղել նախկին ԽՍՀՄ–ի Կարմիր գրքում: Տեսակն ընդգրկված է ԲՊՄՄ Կարմիր ցուցակում (ver. 3.1) «Least Concern» կարգավիճակով: ԲՊՄՄ Կարմիր ցուցակի չափորոշիչներով գնահատվում է որպես «Խոցելի»` VU D1:

Տարածվածությունը: Հանդիպում է Արևմտյան Եվրոպայում, Ռուսաստանում, Փոքր և Միջին Ասիայում, Հարավային Աֆրիկայում:

Տարածվածությունը Հայաստանում: Հայաստանում բնադրում է հյուսիսային շրջաններում:

Ապրելավայրերը: Բնադրում են գետերի, անտառային ճահիճների, լճերի մոտակայքում գտնվող անտառային զանգվածներում և ժայռոտ ձորերում: Բույնը կառուցում են ծառերի վրա կամ ժայռերի խորշերում:

Կենսաբանության առանձնահատկությունները: Տարվա մեջ բնադրում են մեկ անգամ, դնում են 3–6 ձու: Բազմացումը անազատ պայմաններում գրանցվել է 2007 թ–ին Խարկովի կենդանաբանական այգում, որտեղ 1 զույգից ստացվել է 3 ձագ:

Թվաքանակը և դրա փոփոխման միտումները: Ըստ նախնական գնահատման՝ Հայաստանում կազմում է 2–5 զույգ: Առնվազն 5 անհատ բնադրում է կենդանաբանական այգիների և ակվարիումների Եվրասիական տարածաշրջանային ասոցիացիայի կենդանաբանական այգիներում:

Վտանգման հիմնական գործոնները: Բնադրավայրերի կրճատումը, ինչը կապված է խառն անտառների տարածքների կրճատման և անտառների նոսրացման հետ, հնարավոր է, նաև անհանգստացման գործոնը բնադրման շրջանում:

Պահպանության միջոցառումները: Գրանցված է CITES–ի Հավելված 2–ում, Բեռնի կոնվենցիայի Հավելված 2–ում: Անհրաժեշտ է որոշակի փոփոխություններ մտցնել անտառային տարածքների օգտագործման կառավարման գործում, բնադրման շրջանում (ապրիլ–հուլիս) արգելել մարդկանց մուտքը անտառ:

Գանգրափետուր հավալուսն

Գանգրափետուր հավալուսնը Հավալուսների ընտանիքին պատկանող թռչուն է։

Կարգավիճակը: Հազվագյուտ տեսակ է: Գրանցված է նախկին ԽՍՀՄ Կարմիր գրքերում: Տեսակն ընդգրկված է ԲՊՄՄ Կարմիր ցուցակում (ver. 3.1) «Vulnerable A2ce+3ce+4ce» կարգավիճակով: ԲՊՄՄ Կարմիր ցուցակի չափորոշիչներով գնահատվում է որպես «Վտանգված»` EN D:

Տարածվածությունը: Հանդիպում է Ալբանիայում, Բուլղարիայում, Հունաստանում, Ռումինիայում, Ռուսաստանում, նախկին Հարավսլավիայում, Թուրքիայում, Ուկրաինայում, Ուզբեկստանում և Ղազախստանում, Սիրիայում և Իրաքում, Իրանում, Մոնղոլիայում և Չինաստանում:

Տարածվածությունը Հայաստանում: Հանդիպում է Սևանա լճի ավազանում, որպես չվահյուր: Ամռանը 30–50 առանձնյակների կարելի է հանդիպել Արմաշի և հարակից ձկնաբուծական լճակներում: Բնադրման շրջանում հանդիպում է նաև Արփի լճում:

Ապրելավայրերը: Սևանա և Արփի լճերի ջրային, բուսականությունից զուրկ տարածքներում: Ամռանը, կերակրման նպատակով, այցելում են Արարատյան հարթավայրի ձկնաբուծական լճակներ:

Կենսաբանության առանձնահատկությունները: Արփի լճի կղզյակներում պարբերաբար բնադրում են 2–3 զույգեր: Բույնը. աղութային, ճյուղերից, խոտաբույսերից, ցամքարը՝ փափուկ խոտաբույսեր, որորի փետուրներ: Ձվերը. 90–95 մմ, 2–3, սպիտակ: Թխսումը` 32–35 օր: Ձագերը լինում են մերկ և անօգնական, արագորեն աճում են և 2,5 ամսականում կարողանում են թռչել:

Թվաքանակը և դրա փոփոխման միտումները: Ամռանը 30–40 առանձնյակ հանդիպում են Արփի լճում, իսկ Սևանա լճում, չուի ժամանակ` 50–80, Արարատյան հարթավայրում` ձկնաբուծական լճակների զգալի մասի վերացումը կրճատեց կերակրման բազան և այցելուների թվաքանակը:

Վտանգման հիմնական գործոնները: Արարատյան հարթավայրում, ամռան ամիսներին, ձկնաբուծական տնտեսությունների աշխատակիցների կողմից հետա պնդվելը, ձմռանը` որսագողությունը: Լճի գրեթե ողջ տարածքում ձկնորսությունը լուրջ անհանգստացնող գործոն է:

Պահպանության միջոցառումները: Գրանցված է CITES–ի Հավելված 1–ում, Բեռնի կոնվենցիայի Հավելված 2–ում: Պահպանվում է «Սևան» և «Արփի լիճ» ազգային պարկերում: Սևանա լճում, ջրի մակարդակի բարձրացման հետ մեկտեղ ձևավորվում են պայմաններ այս թռչունների հետագա բնադրման համար: Արմաշի ձկնաբուծական տնտեսությունում կազմակերպվում են միջոցառումներ: Արփի լճում, բնադրման շրջանում արգելել ձկնորսների և զբոսա շրջիկների մուտքը կղզիներ: Պրո պագանդել տեսակի պահպանման անհրա ժեշտությունը: Բնադրման և չուի շրջաններում կազմակերպել թվաքանակի հաշվառում:

Մոխրագույն կռունկ

Մոխրագույն կռունկը Իսկական կռունկների ընտանիքին պատկանող թռչուն է։

Կարգավիճակը: Հայաստանի համար` քիչ տարածված տեսակ է, որի թվաքանակը վերջին տարիներին զգալիորեն կրճատվել է: Տեսակն ընդգրկված է ԲՊՄՄ Կարմիր ցուցակում (ver. 3.1) «Least Concern» կարգավիճակով: ԲՊՄՄ Կարմիր ցուցակի չափորոշիչներով գնահատվում է որպես «Վտանգված»` EN D:

Տարածվածությունը: Եվրոպայից մինչև Միջին Ասիա:

Տարածվածությունը Հայաստանում: Նախկինում մշտապես բնադրել է Սևանա լճի ջրավազանում, գլխավորապես` Գիլլի լճի եղեգնուտներում: Վերջին տարիներին բնադրավայրերը հայտնաբերվել են Աշոցքի, Տավուշի և Ստեփանավանի շրջաններում:

Ապրելավայրերը: Համեմատաբար փոքր մակերևույթ ունեցող լճեր՝ ճահճացած ափերով եղեգնուտների և ջրային այլ բույսերի առկայությամբ, ինչպես նաև այդ լճերի շրջակայքում եղած խոնավ մարգագետիններ:

Կենսաբանության առանձնահատկությունները: Գարնանը Հայաստան են գալիս մարտի վերջին–ապրիլի սկզբին: Բները պատրաստում են ծառերի մանր ճյուղերից և տարբեր խոտաբույսերի չորացած ցողուններից: Ապրիլի կեսին–մայիսի սկզբին դնում են 2, հազվադեպ` 3 ձու: Երբեմն մայիսի վերջին ձվադրում են երկրորդ անգամ: Ձագերը դուրս են գալիս մայիսի վերջին–հունիսի սկզբին: Ձագերի խնամքին և կերակրելուն մասնակցում է ինչպես էգը, այնպես էլ արուն: Հուլիսի երկրորդ կեսին ձագերը սկսում են թռչել: Աշնանային չուն սկսվում է օգոստոսի երկրորդ կեսին և շարունակվում մինչև հոկտեմբերի կեսը:

Թվաքանակը և դրա փոփոխման միտումները: Աշոցքի շրջանում ամեն տարի բնադրում են 2–3, Տավուշի շրջանում` 4–5, Ստեփանավանի շրջանում` 2 զույգ: Ընդհանուր առմամբ, Հայաստանում բնադրում են, հավանաբար, մոխրագույն կռունկի մոտ 10 զույգ:

Վտանգման հիմնական գործոնները: Թվաքանակի վրա բացասական ազդեցություն են թողնում ճահճացած տարածքների չորացումը և մարգագետինների ինտենսիվ օգտագործումը որպես արոտավայրեր:

Պահպանության միջոցառումները: Պահպանվում են «Սևան» և «Արփի լիճ» ազգային պարկերում: Անհրաժեշտ է պահպանության տակ վերցնել բնադրավայրերը Տավուշի և Ստեփանավանի շրջաններում:

Задания с 13.11.23 — 17.11.23

Урок 2

Классная работа

Упражнение 1. Вставить буквы Н или НН, объяснив графически.

Предутренний,  стеклянный, звериный, осиеный, деревянный, машинный, традиционный, огненный, телефонный, песчаный, довоенный, ветреный, безветренный, берестяной, водяной.

(Правило: Н пишется в суффиксах прилагательных АН, ЯН, ИН,   в суффиксах ОНН, ЕНН пишется НН. Если корень оканчивается на Н, то прилагательное образуется с помощью суффикса Н)

Упражнение 2. Раскройте скобки, объяснив написание слов:

Ненастное время; сарай не высокий, а низкий; задача имеет далеко

нелегкое решение; неширокая реч…нка; невежливый мальчик; дело не простое, но увлекательное; нелепый вид; рассказ нисколько

неинтересен. Неприятель штурмовал крепость. Он для меня

не приятель, а настоящий друг. В ее словах чувствовалась неискрен-ность. Недоумение выражалось на его лице. Он ненавидел ложь.

(Правило: НЕ пишется слитно, если слово без НЕ не употребляется или можно заменить синонимом. Не пишется раздельно, если есть противопоставление, слова НИЧУТЬ НЕ, ВОВСЕ НЕ, НИСКОЛЬКО НЕ, ДАЛЕКО НЕ)

Упражнение 3. Вставьте Е или И в слова, объяснив значение приставки:

Премного, прибить, прибежать, преследовать, прерваться, приглушить, прекратить, приумолкнуть, прикрепить, придвинуть, преудивительный, приморский, пригородный, приволжский, предобрый, привязать.

Природа, приготовить, прививка, претендовать, причина, привет, привидение, преимущества (правилом не проверять!!!).

(Правило: пишется ПРИ, если приставка обозначает приближение, присоединение, близость к чему-либо, неполное действие. Пишется ПРЕ, если значение приставки близко к значению приставки ПЕРЕ и слова ОЧЕНЬ)

Упражнение 4. Вставьте пропущенные буквы.

Старинное предание, камень преткновения, причуды природы, приступить (к делу), богатое приданое, превратности судьбы, преодоление препятствий, не надо пререкатьсяпризнание в содеянном, пребывать в бездействии, бесприкословно повиноваться, привержене,

ц новых взглядов, предать друга, примирить врагов, прибытие поезда, непременное условие, полезное приобретение, жизнь без прикрас, презабавный случай, преломление лучей, превышение полномочий, приостановить слушание дела, давать присягу, искатели приключений.

Упражнение 5. Вставьте пропущенные буквы, обозначьте приставки.

Посеять рожь, отбросить врага, надстройка дома, подклеить карту, предчувствовать неприятности, предшествовать экзаменам, сложная обстановка, подтвердить решение, отдать предписание, тщательно переработать, представить документы, законспектировать статью, сдержать обещание, отослать корреспонденцию, подобрать иллюстрации, съехаться отовсюду, новый сотрудник, мой прадедушка.

Упражнение 6. Выделите приставку с-

Сборник песен, сжатое изложение, старинное здание, сдать в аренду, сжечь обломки, сгустить краски, сберечь энергию, сгладить противоречия, сгинуть навсегда, здешний климат, здравые мысли, провозгласить здравицу, путевка в здравницу сдельная оплата.

219

219

բ)x²=y

y₁=x²=1

y₂=x²=3

x=±1

x=±√3

դ)

y₁=x²=25

y₂=x²=1

x=±5

x=±1

ե)

y₁=x²=4

y₂=x²=16

x=±2

x=±4

զ)∅

թ)

y₁=x²=1

y₂=x²=6/9

x=±1

x=±(√6)/3

ժ)

y₁=x²=15/25

y₂=x²=10/25

x=±(√15)/5

x=±(√10)/5